Xin thắp một nén hương kỷ niệm
87 năm ngày mất của cụ Phan Chu Trinh (24/3/1926 – 24/3/2013). Một con người tư
tưởng vượt tầm thời đại. Một con người đã nhìn thấy trước cảnh “dịch chủ tái
nô” (đổi chủ nhưng người dân vẫn làm NÔ LỆ) của nước Việt Nam. Một con người đã
đánh giá đúng con đường dành độc lập – tự do cho Việt Nam phải bắt đầu từ “khai
dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh”.
1. Trong khi người nước ngoài có
chí cao, dám chết vì việc nghĩa, vì lợi dân ích nước; thì người nước mình tham
sống sợ chết, chịu kiếp sống nhục nhã đoạ đày.
2. Trong khi người ta dẫu sang
hay hèn, nam hay nữ ai cũng lo học lấy một nghề; thì người mình chỉ biết ngồi
không ăn bám.
3. Trong khi họ có óc phiêu lưu
mạo hiểm, dám đi khắp thế giới mở mang trí óc; thì ta suốt đời chỉ loanh quanh
xó bếp, hú hí với vợ con.
4. Trong khi họ có tinh thần đùm
bọc, thương yêu giúp đỡ lẫn nhau; thì ta lại chỉ quen thói giành giật, lừa đảo
nhau vì chữ lợi.
5. Trong khi họ biết bỏ vốn lớn,
giữ vững chữ tín trong kinh doanh làm cho tiền bạc lưu thông, đất nước ngày
càng giàu có; thì ta quen thói bất nhân bất tín, cho vay cắt cổ, ăn quỵt vỗ nợ,
để tiền bạc đất đai trở thành vô dụng.
6. Trong khi họ biết tiết kiệm
tang lễ, cư xử hợp nghĩa với người chết; thì ta lo làm ma chay cho lớn, đến nỗi
nhiều gia đình bán hết ruộng hết trâu.
7. Trong khi họ ra sức cải tiến
phát minh, máy móc ngày càng tinh xảo; thì ta đầu óc thủ cựu, ếch ngồi đáy giếng,
không có gan đua chen thực nghiệp.
8. Trong khi họ giỏi tổ chức
công việc, sắp xếp giờ nghỉ giờ làm hợp lý, thì ta chỉ biết chơi bời, rượu chè
cờ bạc, bỏ bê công việc.
9. Trong khi họ biết gắng gỏi tự
lực tự cường, tin ở bản thân; thì ta chỉ mê tín nơi mồ mả, tướng số, việc gì
cũng cầu trời khấn Phật.
10. Trong khi họ làm việc quan cốt
ích nước lợi dân, đúng là “đầy tớ” của dân, được dân tín nhiệm; thì ta lo xoay
xở chức quan để no ấm gia đình, vênh vang hoang phí, vơ vét áp bức dân chúng,
v.v…
Phan
Châu Trinh
