Ôxêchi không phải là một món ăn
chính với những thức ăn phụ khác đi kèm mà là một tên gọi các món ăn được sắp xếp
chung nhau trong cái hộp như hộp bentồ dành riêng cho ngày Tết. Trong một năm,
ôxêchi là những món ăn được nấu để dùng trong những ngày lễ mừng bắt đầu sang
mùa mới để cầu đảo cho gặp được những điều thuận lợi tốt đẹp. Khởi từ Trung quốc,
sau khi truyền vào Nhật từ thời Heian, ôxêchi biến đổi chút chút và cho đến
ngày nay còn được giữ lại như là tập tục truyền thống quan trọng của ngày Tết.
Tập tục này là làm những món ăn có mang ý nghĩa tượng trưng điều cầu xin để dâng
cúng, đón rước Trời Thần của năm mới. Việc cúng kiến này được thực hiện vào đêm
giao thừa và ngày đầu năm thì sẽ xin món đồ cúng đó xuống để cả gia đình cùng
hưởng lộc ăn chung. Ngày xưa người ta tin rằng trong 3 ngày đầu năm là có Trời
Thần cùng ngự trong nhà nên kiêng không nấu nướng, không vào làm động ồn ào nơi
bếp làm cho Trời Thần giận. Vả lại khi xưa thì không có chợ vào các ngày nguyên
đán và mùng 2 nên ôxêchi được làm trước vào những ngày giáp Tết, làm nhiều và
quan trọng là phải giữ được lâu ngày. Món này là món có mặt trên bàn ăn suốt trong
3 ngày Tết. Ôxêchi thường là món ăn nấu chín, ngâm dấm, rim đường thật ngọt để
giữ được lâu. Vì là món dâng cúng Trời Thần để cầu xin cho được an bình, thịnh
vượng … nên thực đơn được chọn cũng có mang ý nghĩa tượng trưng cho điều cầu
xin. Người xưa quan niệm hễ duyên khởi đầu tốt đẹp là mọi việc đều suôn sẻ hanh
thông, nên có thể xem các món này là tiêu biểu cho thực đơn ôxêchi:
- món tôm luộc
là “海老” (êbi-hải lão) tượng trưng cho sự trường thọ
nơi ông già của biển sống đến lúc còng lưng;
- món trứng cá “数の子” (cazunơcơ) tượng trưng cho con cháu đông nhiều như trứng
cá;
- món hạt dẻ vàng rim đường “栗金団”
(cưrikintông) tượng trưng cho sự phồn vinh thịnh vượng;
- món đậu đen rim đường “黒豆” (cưrômamê) tượng trưng cho cuộc sống khoẻ mạnh;
- món
rong biển cuốn cá kho “昆布巻き” (cômbưmaki)
vì tiếng Nhật chữ “よろこぶ” có nghĩa là
vui vẻ nên đây là lối chơi chữ nói lên điều cầu xin sự vui vẻ hạnh phúc trong
gia đình;
- món khoai môn kho mẳn hay luộc “里芋” (xatô imô) cũng tượng trưng cho con cháu đầy đàn; - - món cá “鯛” (tai) nướng tượng trưng cho điều vui mừng;
- món củ sen
ngâm dấm “蓮根” (rencơng) vì củ sen có nhiều lỗ nên cầu xin
cho ăn vào thì sẽ nhìn thấy thông suốt trước được tương lai.
Đây là nói chuyện ngày xưa, chứ ngày nay thì ôxêchi có
bán từ trong siêu thị lớn đến các tiệm tiện ích bán suốt ngày đêm luôn cả ngày
mùng 1 và mùng 2 nên ôxêchi chỉ được hiểu là món ăn đặc biệt theo truyền thống của
ngày Tết mà không còn mang nặng tính tôn giáo nữa. Thêm vào nữa là thực đơn của
ôxêchi thời đại kinh tế thị trường đa dạng hơn hay có thể nói là người ta thích
món nào là làm món nấy.
Nhật là vậy, còn Việt Nam ta thì trên dĩa quả tử của bàn
thờ trong mấy ngày Tết làm thế nào cũng phải chưng trái mãng cầu, trái dừa,
trái đu đủ, trái xoài, trái thơm vì ông bà ta cũng mang lòng thành “cầu vừa (dừa)
đủ xài (xoài) để được lành lặn thơm tho”. Và tuyệt đối không nên chưng chuối
vào ngày đầu năm vì tin rằng sẽ bị chúi ngã suốt năm nếu không kiêng. Tuy nhiên
thời nay thì cả Nhật lẫn Việt đều quay tròn trong cái thế giới toàn cầu nên miễn
sao cho nhanh gọn rẻ mà ngon để đem đi tiếp thị là được ủng hộ nhiệt tình ngay.
Tám móm sưu tầm
0 nhận xét:
Đăng nhận xét