Nhân Quyền và Thú Vật Quyền

Lê Nguyên Hồng

Lê Nguyên Hồng
Nhiều bạn đọc ở Việt Nam sẽ rất bất ngờ đến độ không thể hiểu được tại sao lại có thú vật quyền (Animal Right), trong khi hàng chục triệu người dân trong nước còn chưa đươc phổ biến những khái niệm phổ quát về nhân quyền thì rất có thể có ai đó còn coi người viết bài này là “có vấn đề về thần kinh” vì đã nói đến một đề tài không tưởng. Cũng dễ hiểu vì ở Việt Nam thậm chí đại đa số người Việt còn chưa biết những gì thuộc về nhân quyền và thế nào là nhân quyền, thì việc hiểu về thú vật quyền quả là điều quá xa vời…

Nhưng quả thật là có thú vật quyền (viết hoa) đang hiện hữu tại nhiều nơi trên thế giới. Ta nói thú vật quyền thay vì động vật quyền để khỏi bị hiểu nhầm sang quyền con người, bởi vì bản thân con người cũng chỉ là một loài động vật bậc cao… Như vậy người Việt tại Việt Nam đã lạc hậu một chặng đường quá dài so với nhiều quốc gia trên thế giới.
Ngoài việc nhân loại đang ráo riết kêu gọi tất cả các nước và vùng lãnh thổ trên thế giới tăng cường bảo vệ những loài động vật hoang dã đang có nguy cơ tuyệt chủng, thì những hiệp hội bảo vệ thú vật quyền ở các nước văn minh như Mỹ, Úc, Châu Âu cũng đã kiên trì lên tiếng trong nhiều chục năm qua về vấn đề quyền của thú vật. Đáp lại, chính phủ các nước của họ đã ban hành và áp dụng nhiều điều luật trong hệ thống pháp luật để bảo vệ thú vật quyền. Những văn bản luật đó đã được thực thi hơn nửa thế kỷ qua tại nhiều nước tự do…

Thái Lan – một nước nông nghiệp và có Đạo Phật là quốc đạo – tuy các nhà sư (trong một số hệ phái) thậm chí vẫn được ăn thịt, nhưng riêng về việc bảo vệ thú vật quyền (bao gồm cả các loài ngư, điểu…), đều được xã hội tôn trọng và nâng lên thành một nếp sống văn hóa. Người ta chẳng mấy khó khăn khi bắt gặp những con chó vô chủ vẫn được người qua đường chăm sóc, yêu mến. Thậm chí có nhiều người còn tặng những chú chó hoang cả những xiên thịt nướng thơm phức hay những cái đùi gà rán vàng ươm vừa mới ra lò…

Tại Thái Lan, nếu một người giết thịt một con chó hay mèo, dù là của chính mình nuôi cũng đều đối mặt với án phạt tù. Nếu nhà chức trách có bằng chứng ai đó đánh đập chó mèo hay thậm chí chuột, sóc, chim… theo lối tra tấn cũng bị xử phạt nghiêm minh. Tất nhiên luật chỉ là luật, cái chính yếu vẫn là xuất phát từ nhân tâm con người, từ văn hóa trong nhận thức.

Tại Úc và Mỹ, thú vật quyền đã đạt được ở một mức độ cao hơn nữa, đó chính là họ đã áp dụng những luật đối xử với gia súc, thậm chí là luật giết mổ gia súc (không chỉ là vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm mà còn là vấn đề nhân đạo trong giết mổ). Năm 2012 Bộ thương mại Úc đã phải tạm đình chỉ một chương trình xuất khẩu bò thịt sang Indonesia chỉ vì họ đã phát hiện rằng cách giết mổ bò tại đây không đạt tiêu chuẩn, đã gây đau đớn cho bò…

Ngày 21/06/2013 ông Matt Linegar – Giám đốc điều hành Liên Đoàn Nông Dân Úc – đã nói với Đài ABC: “Cách giết mổ này (quay ngược đầu gia súc khi tiến hành giết thịt) đã là bất hợp pháp ở Úc, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh do sự đau đớn cùng cực mà nó gây ra cho động vật” và "Chúng tôi đang tiếp cận với các nhóm nông nghiệp ở các nước nhập khẩu gia súc lấy thịt, bởi vì mặc dù có sự khác biệt, nhưng vấn đề chúng ta phải nhất trí, đó là động vật không xứng đáng để chịu đựng nỗi đau và sự sợ hãi trước khi bị làm thịt. Trong khi xuất khẩu vẫn tiếp tục, cách giết mổ phi nhân đạo cần phải ngừng ngay lập tức ".

Nhìn lại đất nước Việt Nam của chúng ta, trước năm 1975 Miền Nam Việt Nam (VNCH) được xếp vị trí phát triển (kinh tế, văn hóa, giáo dục, nếp sống…) cao hơn Thái Lan và cả Hàn Quốc, nhưng từ 1975 đến nay, dưới sự cai trị của Đảng Cộng Sản Việt Nam, nước ta đã tụt hậu so với Thái Lan tới 95 năm (số liệu của WB 2009). Sự tụt hậu về phát triển chung tất nhiên sẽ kéo theo vấn đề nhân thức pháp luật và nhân quyền (bao hàm sự nhân đạo), vì vậy thú vật quyền của Thái chắc chắn cao hơn Việt Nam (chưa có thú vật quyền) là điều tất nhiên.

So sánh quả là khập khiễng, nhưng nếu chịu khó đào sâu suy nghĩ một chút thôi, chúng ta sẽ thấy xót xa đau đớn cho cả một dân tộc hàng ngàn năm lịch sử: Việt Nam không xa Thái Lan và các nước như Singapore, Malayxia vv… nhưng ở ta quyền con người còn chưa có (chỉ có trên giấy), nói chi đến chuyện thú vật quyền?

Có lẽ chỉ có ở Việt Nam, người ta (công an) muốn bắt ai thì bắt, không cần lệnh bắt của tòa án hay Viện kiểm sát, muốn khám nhà lục soát nơi ở hay thậm chí khám người tùy ý. Chính quyền có quyền (trên cả luật pháp) chỉ cho luật sư tiếp xúc thân chủ khi nào họ muốn mà pháp luật ngoảnh mặt làm ngơ.

Có lẽ chỉ có ở Việt Nam, những người biểu tình ôn hòa (dù chỉ là bày tỏ lòng yêu nước) cũng bị cầm tù, thậm chí bị đưa vào trại phục hồi nhân phẩm, nhà thương điên…  Có lẽ chỉ có ở Việt Nam, nghi phạm vào đồn thì mạnh khỏe, khi ra thì đã là những xác chết vì những nguyên nhân tưởng tượng như “tự tử”, “đột quỵ” vv… mà chẳng thể nào tìm ra thủ phạm được, vì công an vừa là kẻ giết người vừa là kẻ đi điều tra!

Có lẽ chỉ có ở Việt Nam, thú vui ăn nhậu thịt chó đã trở thành “văn hóa thịt chó”* mặc dù thịt chó không thể thay thế các loại thực phẩm khác, nó chỉ dành riêng cho lũ bợm nhậu vỉa hè góc phố, hay xó bếp (mặc dù ngày nay để đón các quan CS đã có những nhà hàng thịt chó sang trọng), nhưng nó cũng chỉ là thứ thú vui thấp hèn, đàn đúm say sưa, mà “hiệp hai” của nó sẽ là các ván bài đỏ đen, các động mại dâm, động lắc nhan nhản khắp nơi khắp chốn…

Có lẽ chỉ có ở Việt Nam, con người coi chó là loài vật trung thành nhất nhưng khi cao hứng (thậm chí chỉ vì lý do “hôm nay mát trời”) là đã ra tay giết hại chú chó trung thành của mình để thỏa mãn thú vui nhậu nhẹt giết thì giờ mà chẳng mảy may động lòng trắc ẩn!

Sau chầu nhậu thịt chó tưng bừng có thể sẽ là những cơn cuồng loạn đâm chém nhau chỉ vì những lý do không đâu. Là những vụ tai nạn giao thông thảm khốc thường xảy ra sau bữa tiệc thịt chó. Là những bà vợ nhà quê bước thấp bước cao chạy đi mua rượu cho chồng đãi bạn lúc trước, nay ngồi thu dọn “chiến trường” là đống bát đĩa dơ dáy nhầy nhụa, là những đống nôn ói nồng nặc mùi tanh nồng lợm mửa, thậm chí là cả đòn roi vì người chồng say xỉn, ngộ độc thần kinh đã mất hết trí khôn…  

Thú vật quyền ư? Còn xa lắm Việt Nam ơi! Khi mạng sống con người còn bị coi rẻ như cỏ rác, người ta dẫm đạp lên đói nghèo, lên nỗi đau của người khác, lên những nhu cầu bình thường của con người, thậm chí lên cả xác chết (tại các nhà xác ở bệnh viện) của đồng loại để mà trục lợi, ăn cướp… rồi sau đó đem khoe khoang bằng những xấp Dollas, những siêu xe, những căn hộ, những biệt thự hàng ngàn tỉ… Những kẻ đó (quan lại CS, những kẻ làm giàu bất chính) làm gì biết đến nhân quyền, nói chi chuyện thú vật quyền?

Nếu như ngay ngày hôm nay trên quê hương Việt Nam có tự do dân chủ thì cũng còn phải mất hàng trăm năm nữa người dân Việt Nam mới có thể sống một cuộc sống thanh bình và hạnh phúc. Bởi vì cùng với những món nợ khổng lồ hàng trăm tỉ USD hiện nay người dân Việt Nam đang phải gồng mình gánh trên đầu trên cổ, họ còn phải dọn nhiều loại “rác”. Ngoài những thứ rác hữu hình, còn có những thứ rác khác đã ăn sâu vào đầu não con người, đó là “rác văn hóa”. Hãy có nhân quyền, sẽ có thú vật quyền. Một xã hội biết tôn trọng nhân quyền và thú vật quyền thì đó là một xã hội văn minh!

Lê Nguyên Hồng

*Chỉ cách nay khoảng 10 năm, người viết bài này cũng từng là một tay thợ nhậu và là người đã từng coi thịt chó là món khoái khẩu!