Người đưa đò ở bến Ninh Kiều

Những người đưa đò ở bến Ninh Kiều.
(Hình: Trần Tiến Dũng/Người Việt)

Trần Tiến Dũng/Người Việt 

Ðến Cần Thơ lần này cùng tôi có họa sĩ Lê Văn Tài và nhà nhiếp ảnh Phong Zara về từ nước Úc. Tôi người Gò Công, Phong dân Ðồng Tháp nên cũng có nhiều bận đến xứ gạo trắng nước trong, riêng anh Lê Văn Tài thì lần đầu đến bến Ninh Kiều.Trong ký ức của tôi, cậu bé thuộc gia đình lính VNCH ở xóm ụ sửa tàu gần bãi hoang bến phà Cần thơ ngày xưa, bến Ninh Kiều ngày nay với công viên bờ sông xây mới thật xa lạ. Nhưng nếu ai đó muốn tìm lại những hình ảnh thân thương ngày trước thì có thể lân la bắt chuyện với các gánh hàng rong, người bán vé số và nhất là những người làm nghề đưa đò ở công viên bến sông này. 

Ðến bến Ninh Kiều vào một buổi chiều trời nóng hừng hực, người họa sĩ già về từ Úc có một nhận xét, màu vàng mặt nước sông Hậu sao không còn màu phù sa vàng đậm đà như trong phim ảnh anh thường thấy. Anh cố không nói tới một điều mà ai cũng nhìn thấy là bờ bến này đầy rác thải sinh hoạt và mặt nước sông chảy qua bến Ninh Kiều sắp “đổi đời” thành dòng kênh đen như các con sông chảy qua các đô thị Việt Nam hiện nay.

Chị Tây, người đưa đò ở bến Ninh Kiều.
(Hình: Trần Tiến Dũng/Người Việt)

Ra bến đò, mời chúng tôi đi đò là một người phụ nữ đưa đò khoảng ngoài bốn mươi tuổi. Chị tên Tây, đội cái nón lá cũ nhưng cái áo bà ba chị mặc tuy không mới nhưng sắc hồng của hoa văn trên áo, cùng với vẻ mặt cháy nắng phương Nam đã khiến người ta có cảm giác, nếu theo chị, sẽ được chị đưa đò về không gian sông nước mát lành miền Nam xưa.
Ở quanh bến Ninh Kiều ngày nay vẫn còn hàng trăm người nuôi sống gia đình bằng nghề đưa đò. Họ đến từ xóm lao động bên kia bờ hoặc các kênh ngang kênh dọc khác. Cái nghề đưa đò khó nhọc này oái oăm thay lại là nghề cha truyền con nối.
Nhiếp ảnh gia Phong Zara hỏi chị Tây là chiếc xuồng và cái máy thời giá hiện nay là bao nhiêu. Chị Tây cười hết hàm răng, nói: “So với chiếc xuồng chèo của cha mẹ để lại thì cái này chỉ năm bảy triệu nhờ cái máy.”
Giá một tua “du thuyền” trên sông từ bến Ninh Kiều làm một vòng qua các cồn và cầu Cần Thơ là 100,000 VND (khoảng 5 đô la Mỹ.) Trong gần một giờ lênh đênh trên mặt sông Hậu, tiếng nổ của cái máy cũ kỹ khiến du khách và người đưa đò không thăm hỏi được nhau nhiều. Nhưng nếu ai có sự cảm thông về đời kiếm sống khó nhọc thì chỉ cần nhìn gương mặt và đôi tay cháy nắng của họ.  

Theo chị Tây thì những mùa Ðông khách du lịch kiếm được đôi ba trăm ngàn, còn những tháng mưa gió dầm dề thì những chiếc ghe nhỏ đưa khách không hề có chân người bước xuống.

Chị Tây làm nghề đưa đò từ lúc còn là một cô gái, nhà em đông, chị không dám có chồng. Em gái chị là cô Mặn cũng sống bằng nghề đưa đò.

Cô Mặn vui miệng nói: “Tui xấu mà có người rước còn bả đẹp mà ở vậy hoài.

Thương bả đứt ruột luôn.”

Từ khi có cầu Quang Trung, từ khi có những chiếc du thuyền, ca nô của các công ty du lịch... thì những người làm nghề đưa đò như chị Tây chỉ mong kiếm đủ tiền để đong gạo lây lất qua ngày.

Tất nhiên, không còn lạ về tình cảnh kiếm sống khó khăn của những người lao động ở các tỉnh đồng bằng Sông Cửu Long hiện nay. Nhưng không ai có thể lường hết sự sợ hãi của họ trước những thay đổi ghê gớm đang tạo ra khoảng cách giàu nghèo như hố thẳm trước mặt họ.

Lúc ghe của chị Tây luồn dưới dạ cầu Cần Thơ, chị nhìn những bến cảng những khu công nghiệp đang dần nhú lên ở hai bờ sông Hậu với đôi mắt âu lo.

Phong Zara nhìn theo hướng nhìn của chị Tây và bỗng nhiên anh gọi họa sĩ Lê Văn Tài nói. “Anh Tài ơi, chị Tây ơi! Nhìn chi mấy thứ đó, tìm giùm cho tôi coi có cụm lục bình nào trổ bông không?”

Ðồng bằng Sông Cửu Long ngày nay, vẫn sông nước và cánh đồng đó nhưng sự giành giật tài nguyên và chèn ép người cô thế thật thà ngày một khốc liệt hơn. Không ai thấm thía nỗi đau của sự phồn vinh giả tạo ở các đô thị Việt Nam cho bằng những người lao động bị bỏ mặc trong vũng lầy nghèo khó. 

Trần Tiến Dũng/Người Việt