Những phát súng từ Yên Bái

Chi cục trưởng kiểm lâm Đỗ Cường Minh (giữa) nổ súng
bắn chết Bí thư Tỉnh ủy Yên Bái Phạm Duy Cường (trái)
và Chủ tịch HĐND tỉnh Yên Bái Ngô Ngọc Tuấn (phải).

Phạm Nhật Bình

Cho đến nay, câu chuyện một Chi cục trưởng Kiểm lâm dùng súng được nhà nước cấp, hạ sát cùng lúc hai viên chức cao cấp nhất của tỉnh Yên Bái vẫn còn là đề tài nóng cho dư luận bàn tán xôn xao. Chính nhân vật đang giữ chức chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái, bà Thanh Trà cũng phải thú nhận trong cuộc họp báo: “Đây là vụ việc rúng động chưa từng xảy ra ở đất nước chúng ta.”

Sự kiện cán bộ kiểm lâm bắn chết Bí thư Tỉnh và Trưởng ban Tổ Chức tỉnh cũng đã làm trung ương đảng CSVN chấn động. Vì đây gần như là lần đầu tiên diễn ra cuộc nổ súng giữa những cán bộ cấp cao của một tỉnh. Nó không chỉ nghiêm trọng về mức độ giết người lạnh lùng mà còn nghiêm trọng ở chỗ cho thấy cuộc đấu đá quyền lực của nội bộ đảng CSVN đang tới hồi gay cấn nhất, phải giải quyết bằng vũ lực.

Với cái chết của Bí thư Tỉnh ủy và Trưởng ban Tổ chức tỉnh, hai nhân vật quyền lực nhất về nhân sự trong cấp ủy, cho thấy 3 điều có thể xảy ra sau đây chung quanh nhân vật được cho là nghi can trong vụ thảm sát nội bộ.

Thứ nhất, Chi cục trưởng kiểm lâm Đỗ Cường Minh trong quá khứ đã bị cấp trên chèn ép về trách vụ, có thể bị cách chức vì không làm hài lòng cấp trên. Có nghĩa là có mâu thuẫn về quyền lợi từ lâu trong việc làm ăn chia chác giữa Minh và những tay đầu não trong tỉnh. Cũng có dư luận cho rằng một phần do công tác tổ chức cán bộ, việc sáp nhập Chi cục Kiểm lâm và Chi cục Lâm nghiệp làm một khiến Minh bị bất lợi trong chức vụ dẫn tới phẫn uất và tìm cách thanh toán hai xếp lớn.

Thứ hai, do chức vụ của mình trong ngành lâm nghiệp, Minh có dính líu đến những băng nhóm phá rừng, buôn bán gỗ lậu bị tỉnh khám phá. Ai cũng biết, đa số nhân viên kiểm lâm từ trước đến nay không những chỉ có nhiệm vụ gìn giữ rừng mà bên trong còn thông đồng với “lâm tặc” để cùng nhau tàn phá rừng, ăn chia trên từng thước khối gỗ. Lâm tặc không thể hoành hành nếu không có thông đồng và bao che của lực lượng kiểm lâm và các viên chức đứng đầu tỉnh. Có thể ông Minh lem nhem tiền bạc, hay ăn chia không đồng đều với cấp trên nên khi bị đe dọa truy tố, mất chức Minh đã ra tay trước. Một tỉnh giàu về lâm sản như Yên Bái là mảnh đất màu mỡ để những người nắm quyền lực dễ dàng thực hiện hai chữ đầu của câu nói “tiền rừng, bạc biển”… Đó cũng là lý do để các phe phái tranh giành nhau quyết liệt nhất.

Thứ ba, tuy là một tỉnh miền núi nhưng bộ máy cầm quyền không khác trung ương, cũng năm bè bảy mối chia chác quyền lợi để một phần bỏ túi riêng, một phần phục vụ cấp cao hơn. Có thể ở đây, trong cấp ủy đảng Yên Bái, chi cục trưởng nằm trong một băng nhóm làm ăn khác với băng Bí Thư. Mặc dù làm ăn bất chánh nhưng hai bên cũng đã có sự tranh chấp quyền lợi công khai hoặc ngấm ngầm trong nhiều năm. Sự tranh chấp ấy đến nay không còn đường giải quyết theo cách thông thường nên cuối cùng ông Chi Cục Trưởng sợ bại lộ, phải giết Bí Thư và tự sát để cứu băng đảng của mình. Phải chăng cũng chính vì vậy mà ngay sau khi nội vụ xảy ra, đích thân Thủ Tướng Nguyễn Xuân Phúc phải về tận Yên Bái để trấn an cán bộ và kêu gọi đoàn kết.

Nhưng đây cũng chưa phải là lần đầu tiên súng đạn được dùng đến trong bối cảnh một đất nước có quá nhiều bất công và nạn cướp bóc trắng trợn của của chế độ. Hơn một lần nông dân Đoàn Văn Vươn ở Tiên Lãng đã nổ súng vào đoàn quân cưỡng chế của chính quyền địa phương và anh Đặng Ngọc Viết bắn 5 cán bộ nhà đất tại Trung tâm phát triển quỹ đất Thành phố Thái Bình. Nay đến phiên chính những người cộng sản thanh toán lẫn nhau.

Ông Nguyễn Phú Trọng và ông Nguyễn Tấn Dũng tại Đại hội đảng 12. Ảnh: AP

Cho dù điều nào xảy ra, cái chết của 3 cán bộ đảng tại Yên Bái đã báo hiệu hai điều:

- Cuộc chiến nội bộ mà ông Trọng đang cảnh báo là một cuộc chiến có thật chứ không chỉ là những vụ tham ô nhũng lạm bình thường như trước đây. Ngay trong thời gian diễn ra Đại Hội 12, những cuộc đấu đá không khoan nhượng trên thượng tầng lãnh đạo giữa một bên là phe Nguyễn Phú Trọng một bên là phe Nguyễn Tấn Dũng để giành giật quyền lực đã diễn ra không che đậy và là một đề tài được bàn tán công khai. Sau khi đại hội kết thúc, với thắng lợi về phe Trọng, nay cuộc chiến ấy đang từ từ lan tới các địa phương. Chắc chắn nó sẽ tạo ra những mâu thuẫn trầm trọng trong nội bộ các cấp ủy và sẽ làm đảng tan rã từng phần.

- Hiện nay, cuộc chiến ấy không còn mang tính chất phân hóa nội bộ mà đã chuyển sang thế đối đầu một mất một còn giữa các phe. Mâu thuẫn lợi ích nhóm đang làm bùng nổ những cuộc thanh toán ngấm ngầm hoặc công khai, điển hình như các cuộc đấu tố khai mào đối với Trịnh Xuân Thanh và hai cha con Vũ Huy Hoàng, Vũ Quang Hải. Lợi ích càng to mâu thuẫn càng lớn và các cuộc thanh trừng càng dữ dội, quyết liệt. Đảng viên công khai hạ sát cấp ủy đảng để giải quyết mâu thuẫn cho thấy đã đến lúc cái gọi là "tình đồng chí" nay trở thành mối hận thù không đội trời chung dù được phủ dưới lớp một sơn bóng bảy.

Những phát súng từ Yên Bái vừa qua trong văn phòng đảng ủy, chính là tiếng súng báo hiệu cuộc nội chiến không còn đơn thuần là sự kèn cựa quyền lực mà đã chuyển sang thế đối đầu bạo lực khi không còn có thể tiếp tục “cộng sinh.” 

Phạm Nhật Bình