50 năm sau, bình luận gia Beverly Deep Keever nhận định cuộc lật đổ cố TT Diệm là “sai lầm nguy hiểm”

Cố TT Ngô Đình Diệm

Trong tháng 11 người Mỹ sẽ tưởng nhớ đến hai, không phải một, vị Tổng Thống đều đã ngã gục cách nhau chỉ có 2 tuần, cách đây đúng 50 năm về trước, đó là TT Ngô Đình Diệm và TT John F. Kennedy.

Trong bài “Dangerous History of Regime Change” đăng trên báo mạng Contorsiumnews.com, nhà bình luận Beverly Deep Keever nhắc đến cái chết của ông Diệm và ông Nhu như là “chuyện đã dẫn đến hậu quả quá xấu cho cuộc chiến chống Cộng sau đó” ở miền nam Việt Nam.

Bí mật vẫn bao trùm, theo nhận xét của Keever, vì “phản ứng giật mình sửng sốt của ông Kennedy” khi biết tin dữ. Vậy thì ông Kennedy đã ra lệnh cái gì trong toàn bộ câu chuyện? Tại sao câu chuyện lại phải chấm dứt bằng hai vụ ám sát tàn nhẫn đến như thế?

Câu hỏi bí mật nhất vẫn là “ai là người thật sự chịu trách nhiệm về vụ đảo chính ông Diệm vào đầu tháng 11 năm 1963, đưa đến hỗn loạn chính trị và sự sụp đổ toàn diện của VNCH một thập niên sau đó?”
Trong hồ sơ mật Ngũ Giác Đài được bạch hóa năm 1971, người ta thấy có đoạn như sau: “Hoa Kỳ phải nhận hoàn toàn trách nhiệm trong vụ đảo chính ông Diệm vì chính quyền Mỹ lúc đó hậu thuẩn hết mình cho vụ này và tỏ ra ủng hộ không che đậy chế độ sau đó”.
Giờ đây sau đúng nửa thế kỷ, với các cuộc chiến Afghanistan, Iraq và Libya, bài học về “chuyện ông Diệm” vẫn còn nóng hổi. Có lẽ nhận định sau đây của Thượng Nghị Sĩ William Fulbright là đáng lưu ý nhất: “đánh bóng cho chủ nghĩa “cá biệt Hoa Kỳ” là chuyện người Mỹ vẫn luôn dành cho mình cái quyền đi thay đổi số phận của người khác”.

Trường Giang