Nhật Bản kỷ niệm 50 năm hoạt động của xe lửa cao tốc

Đoàn tàu Shinkansen chạy ngang cây cầu trên sông Fuji phía Tây Tokyo 

với ngọn núi Phú Sĩ đàng xa. (Hình: AP/File)

Ngày 1 tháng 10, 1964, Nhật Bản mở đầu thế hệ xe lửa cao tốc thế giới bằng đoàn tàu Shinkansen chạy trên tuyến đường sắt Tokyo - Osaka dài 319 dặm với vận tốc 130 dặm/giờ. Năm nay, Tokyo kỷ niệm nửa thế kỷ hệ thống đường sắt này.

Những chuyến xe lửa Shinkansen đầu tiên rút ngắn thời gian đi lại giữa Tokyo và Osaka từ 6 tiếng rưỡi xuống còn 4 tiếng. Ngày nay, những tàu Shinkansen kiểu mới chỉ chạy hết 2 giờ 25 phút.

Nhật Bản khởi sự kế hoạch đường sắt cao tốc từ thời kỳ Thế Chiến II nhưng đến năm 1943 phải ngưng lại vì thiếu ngân sách. Lúc đó, mọi nỗ lực dành cho chiến tranh. Trong thập niên 1950, dự án được hoạch định trở lại nhưng có những quan niệm cho rằng việc làm này không thích hợp vì giao thông hàng không và đường bộ đang phát triển.

Với $80 triệu vay của Ngân Hàng Quốc Tế, dự án hoàn thành kịp thời hạn Thế Vận Hội Tokyo tháng 10, 1964, và trở thành biểu tượng tự hào về sự hồi phục của Nhật Bản sau chiến tranh.

Vận tốc tối đa của những đoàn tàu Shinkansen đầu tiên là 130 mph. Trước đó xe lửa nhanh nhất ở Âu Châu chỉ tới 100 mph. Ngày nay xe lửa cao tốc ở Nhật Bản và những nước khác trong một số trường hợp có thể chạy tới 186 mph.

Xe lửa cao tốc Trung Quốc bây giờ là quốc gia có mạng lưới đường sắt cao tốc dài nhất thế giới, các đoàn tàu có thể đạt tới vận tốc 300 mph, tuy nhiên vì lý do an toàn và tiết kiệm năng lượng, tốc độ được giới hạn xuống còn dưới 200 mph.

Hoa Kỳ là quốc gia kỹ nghệ phát triển duy nhất trên thế giới không có xe lửa cao tốc. Những dự án ở Texas và California đều chưa đi vào thực hiện. Xe lửa nhanh nhất của Amtrak, đoàn tàu Acela Express, đạt vận tốc 105 mph trên một đoạn ngắn giữa Baltimore, Maryland, và Wilmington, Delaware.

Xe chạy trên đệm từ trường (magnetic levitation hay maglev) do Đức thiết kế ở Thượng Hải, chay tới vận tốc 267 mph trên đoạn đường 30 dặm giữa phi trường và thành phố. Nhật Bản đang thử nghiệm một đường maglev từ Tokyo đến Osaka, chạy tới vận tốc 310 mph.

Nhưng có người cho rằng thời gian trên tàu quá ngắn khiến mất tính cách lãng mạn của các chuyến đi bằng xe lửa ngày trước. Tàu Shinkansen bây giờ không còn toa hàng ăn nữa. (HC)