Câu chuyện 3 tỷ lít bia, 5 triệu con chó và văn hóa ăn nhậu của người Việt ngày nay

Vương Đoàn

Theo thống kê của tổ chức nghiên cứu thị trường trong năm 2013 vừa qua, người Việt Nam đã uống 3 tỷ lít bia và ăn 5 triệu con chó, con số kỷ lục cao nhất so với các nước trong khu vực Đông Nam Á mặc dù thu nhập bình quân đầu người ở Việt Nam chỉ xếp hạng 8/11 so với các nước trong khu vực Đông Nam Á. Con số trên cũng đã đưa Việt Nam vào danh sách một trong những nước tiêu thụ bia rượu nhiều nhất thế giới và xếp thứ 3 ở khu vực Châu Á, chỉ sau Trung Quốc và Nhật trong năm 2013.

Có thể một số người trong chúng ta chẳng mấy ngạc nhiên với những con số trên vì trong những năm vừa qua ai ai cũng đã được biết rằng Việt Nam là nước có tỷ lệ nạo phá thai lớn nhất thế giới, là nước có giá sữa nhập khẩu cao nhất thế giới, là nước có giá xe oto nhập khẩu mắc nhất thế giới, giá bệnh viện, chữa bệnh đắt vào top của thế giới, và giờ đây lại thêm một kỷ lục mới, Việt Nam là nước có số lượng người tiêu thụ bia rượu, thuốc lá và ăn thịt chó nhiều nhất thế giới. Hơn nữa, Việt Nam hiện cũng đang là nước có giá thành bia rượu và thuốc lá rẻ nhất so với nhiều nước trên thế giới.
Có ý kiến được đưa ra sở dĩ Việt Nam lập kỷ lục bởi những con số trên là vì chuyện ăn nhậu ở Việt Nam là nét văn hóa đặc trưng của người Việt, và do người Việt mình đã trải qua những năm tháng kinh tế khó khăn, đói khổ nên bây giờ khi đất nước đang trên đà phát triển, thu nhập bình quân đầu người cũng đang tăng trưởng nên có nhiều người đang đi vào xu hướng hưởng thụ để bù đắp lại quá khứ thiếu thốn. Cũng có ý kiến trái chiều cho rằng, không có văn hóa ăn nhậu gì ở đây, những con số trên là những con số biết nói để thể hiện niềm vui cho các doanh nghiệp sản xuất bia ở Việt Nam và đó cũng là nguyên nhân để phản ánh thực trạng nền kinh tế, tệ nạn xã hội ở Việt Nam hiện nay.

Tôi thì tôi thấy chẳng quan trọng mấy cái lý do hay ý nghĩa của những con số kỷ lục trên, tôi chỉ thấy rằng đây là một thực trạng đáng lo ngại không chỉ về kinh tế xã hội, mà còn về đạo đức, tri thức người dân Việt. Không biết người Việt Nam nghĩ thế nào khi Liên minh bảo vệ chó Châu Á đã ra thông báo về mức độ nguy hiểm cần được bảo vệ của loài động vật này ở Việt Nam khi con số 5 triệu con chó được “hóa kiếp” lên bàn nhậu ở Việt Nam trong năm vừa qua? Chẳng có cái quốc gia nào trên thế giới mà ăn thịt chó đến mức báo động như Việt Nam mình, cảm thấy vừa xấu hổ vừa vô nhân đạo cho dân Việt mình. Có thể với nhiều người dân Việt, điều đó chẳng đáng lo ngại gì, vì đã nhậu, có rượu bia thì phải có mồi, mà thịt chó lại là món khoái khẩu của rất nhiều dân nhậu. Họ có thể xem con vật trung thành, gần gũi nhất với mình là mồi nhậu khoái khẩu khi nhậu lúc vui, lúc buồn, hay không vui không buồn cũng nhậu. Trên các trang báo trong những năm gần đây, đã có biết bao hệ quả, biết bao tệ nạn từ chuyện “cẩu tặc” ăn cắp chó bị người dân bắt được và đánh đập đến chết đến chuyện buôn chó xuyên biên giới vì chủ các cửa hàng thịt cầy không thể đáp ứng nổi nhu cầu quá lớn của dân nhậu trong nước. Vậy cũng đủ để mỗi người chúng ta thấy vì một món mồi nhậu từ con chó, nhiều người Việt  không màn đến tính mạng và đạo đức của mình. Bởi vậy những năm gần đây, mỗi khi về lại quê hương, tôi bỗng dưng thấy khan hiếm hẳn hình ảnh những chú chó chạy chơi quanh xóm nhà mình mà thay vào đó là quán nhậu mọc lên như nấm sau mưa. Nếu ở một số trên thế giới, quán nhậu, quán bar được quy định phải cách xa trường học, bệnh viện, nhà thờ, thì ở Việt Nam mình không có những quy định đó, cho nên cứ thế mà quán nhậu mở khắp nơi, nhà nhà mở quán nhậu, người người đi nhậu, vui nhậu, buồn nhậu, không vui hay không buồn cũng nhậu, giờ nào cũng nhậu, sáng nhậu, trưa nhậu, chiều nhậu, tối cũng nhậu, không chỉ đàn ông nhậu, mà đàn bà cũng nhậu, mấy đứa thanh niên choai choai mới lớn cũng tập tành nhậu. Tôi không dám dùng chữ suy đồi trong vấn nạn này nhưng có thể xem đó là sự xuống cấp văn hóa ẩm thực, văn hóa tiêu dùng của người Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

Thực tế là nếu nhìn vào các quán bia vỉa hè, các quán nhậu la liệt ở đô thị, chúng ta có thể thấy đặc tính của các quán bia này cũng có yếu tố phù hợp với đặc tính của một bộ phận người Việt, đó là ưa sự tiện lợi, bạ đâu ngồi đấy, bạ đâu cũng uống, cũng nhậu được. Từ hè phố cho đến sâu vào tận ngõ, chỗ nào cũng la liệt bia rượu để nhậu, nó làm cho bầu không khí, dáng vẻ, khuôn mặt của đô thị nhàu nhĩ, nhốn nháo. Và cũng chính vì vậy mà số lượng bia tiêu thụ của người Việt Nam trong năm vừa qua lên đến con số 3 tỷ lít, tính ra trung bình mỗi người Việt Nam uống 32 lít/năm. 

Nhìn những con số kỷ lục trên, mới hiểu rõ tại sao người Việt Nam đã nghèo lại càng nghèo thêm, bao nhiêu tiền bạc làm ra tiêu xài hết vào quán nhậu. Ăn nhiều, uống nhiều, nhậu nhiều, chơi nhiều mà ít vận động trí óc, ít biết cách nâng cao trình độ tri thức của mình, điển hình là theo thống kê hàng năm mỗi người Việt đọc trung bình 0,8 cuốn sách, có nghĩa là mỗi người Việt Nam không đọc xong hết nổi một cuốn sách mỗi năm. Vì vậy mà có thể kết luận là với người Việt Nam, nhậu thì bao giờ cũng vui và dễ dàng hơn đọc sách, cho nên đừng hỏi tại sao Việt Nam mình không thể phát triển bằng những nước khác.

Vương Đoàn