Thiền thoại hay giai thoại thiền có thể dịch tiếng Pháp là Un sable de conversation, hay tiếng Anh là A piece of conversation. Đây là những mẫu chuyện nho nhỏ (có thật hoặc không) của các vị thiền sư được ghi chép lại để người tu tập khai mở tâm trí. Những mẫu chuyện nầy thường rất khó hiểu, Truyện Thiền xin trích sau đây một số thiền thoại phổ thông và dễ hiểu.
NÚI CHẲNG DỜI THÌ TA DỜI
Nhóm đệ tử ham thích thần thông hỏi sư phụ:
- Thầy ơi, thầy chỉ tụi con thuật di sơn đảo hải (dời non lấp biển) đi.
- Được, vậy các con hãy đứng đây, chú tâm nhìn vào ngọn núi đằng kia... Thầy sẽ làm cho nó xích lại gần ta.
Các đệ tử tập trung dòm núi suốt 3 ngày 3 đêm mà chẳng thấy có tác dụng gì cả,... khi thấy sư phụ từ trong nhà thong thả đi ra thì liền nhao nhao lên:
- Thầy ơi, sao chẳng thấy ngọn núi đó động đậy gì cả vậy?
- Vô dụng, vô dụng! Các con tu tập bao lâu rồi mà vẫn còn chấp cái ngọn núi!?!
- Dạ chúng con không hiểu ạ.
- Vậy thì đi theo ta, ta sẽ chỉ cho thấy.
Sau khi dẫn đám đệ tử đến chân núi, sư phụ dừng lại bảo:
- Các con đã thấy núi xích lại gần ta chưa?
- Dạ gần, nhưng đó là do Thầy đi đó chứ...
- Chẳng phải là núi không thể dời đi, nhưng để dời nó đi một li, ta phải tốn công gấp tỉ lần ta đi tới nó. Vậy sao cứ phải cố chấp vào việc núi dời chi vậy?!
