Đến 'đặc khu' thuốc bắc, thuốc nam ở Chợ Lớn

Một cửa hàng bán thuốc bắc thuốc nam ở đường
Hải Thượng Lãn Ông- Lương Nhữ Hoc, Chợ Lớn.
(Hình: Phùng Thức/Người Việt)

Phùng Thức

Thời nay, ai cũng có ông thầy Google, người Sài Gòn chỉ cần gõ một tên thuốc bắc, nhánh thuốc nam nào đó thì lập tức có hàng chục trang thông tin về công dụng của cây thuốc mà mình muốn tìm hiểu. 

Nếu ai còn nghi ngờ hoặc muốn  thấy tận mắt, rờ tận tay thì chịu khó phóng xe ra khu Lương Nhữ Học - Hải Thượng Lãn Ông, sẽ thấy cơ man nào thuốc Tàu, thuốc Ta. Cái khu thuốc bắc, thuốc nam này phải nói là đứng đầu cả nước với trùng trùng điệp điệp thuốc nguyên liệu, thuốc tể, thuốc tán và nhất là thuốc sản xuất bằng công nghệ thuốc Tây nhưng được gọi là thực phẩm chức năng.

Trước biến cố 1975, khu Lương Nhữ Học - Hải Thượng Lãn Ông cũng là phố của các tiệm thuốc bắc, nhưng không phồn thịnh và bán "hầm bà lằn sắn cấu" các loại thuốc như thời bây giờ. Dù ai  bệnh ho gà, bệnh liệt dương, ung thư thời kỳ cuối đều có thể đến phố này để chạy thuốc. Hết bịnh hay chết chưa biết, nhưng chắc chắn loại nào, giá nào cũng có, và mua dễ còn hơn con nít chạy ra phố  mua cục kẹo.

Một quan chức đứng đầu một nhà xuất bản, từ Hà Nội vào, ông nhờ văn phòng phía nam mua giúp (tất nhiên giúp luôn cả tiền mua), vài hộp Đông trùng hạ thảo.  Anh nhân viên chạy ra khu thuốc bắc, vào một tiệm thuốc ghi chức năng là: Nơi đây mua bán các loại đông nam dược.

Người làm công tiệm thuốc mặc quần cụt, áo thun, vừa mới chở mấy bao cây thuốc nguyên liệu về, đón tiếp anh nhân viên nhà xuất bản bằng mấy câu: Muốn mua loại của Nhật, hay Trung Quốc? Hàng Nhật thì hai triệu hai, hàng Tàu nửa giá hàng Nhật. Muốn bao nhiêu hộp. Anh nhân viên lúng túng hỏi. Có chắc hàng Nhật không?

Ở Chợ Lớn và riêng khu thuốc bắc này, mấy tiếng bảo đảm uy tín không còn chất lượng như trước năm 1975. Dân làm ăn Chợ Lớn  đi qua cửa biên giới Việt - Trung như đi chợ. Một tay chuyên sang Trung Quốc làm cái nghề đặt bao bì giả cho biết, bên đó, anh muốn bao bì hàng cao cấp cỡ nào cũng có. Làm chất lượng y xì chính hãng giá khác, làm giống hệt nhưng chất lượng thấp giá khác, miễn là anh chịu đặt hàng từ một trăm ngàn cái trở lên thì làm giả người ngoài hành tinh họ cũng làm được tuốt luốt.

Thông tin từ báo chí lề phải cho biết, qua kiểm tra của cơ quan chức năng, phát hiện có hàng trăm nhãn thuốc bắc núp dưới tên gọi thực phẩm chức năng với bao bì và nội dung quảng cáo cực kỳ cao cấp nhưng không có chút dược liệu thuốc bắc, thuốc nam nào giúp trị bệnh hoặc hỗ trợ chữa bệnh.

Một người đàn ông yếu sinh lý, thường dùng loại thực phẩm chức năng có tên Genki 9, mác sản xuất  từ Nhật, cho biết. "Đọc báo thấy thuốc không có chút nhân sâm nào tôi mới tá hỏa, nhưng mà kỳ, uống cũng thấy khỏe trong người, hay là tại mình mua mắc tiền nên bị ảo giác." 

Những loại thực phẩm chức năng bày bán ở đây đa phần sản xuất ở Trung Quốc và được các thương lái thay bao bì, đổi nhãn mác có xuất xứ từ Nhật, Úc, Mỹ... để lừa người bệnh. Từ sữa ong chúa, nhau thai cừu, vi cá mập, tảo Nhật... thứ giả mà giá trên trời.

Nhưng nói đi thì cũng phải nói lại, cả khu thuốc bắc Hải Thượng Lãn ông - Lương Nhữ Học rộng lớn cũng là nơi chạy thuốc của người nhà nghèo. Ở khu này, tất cả các loại dược liệu thô không chỉ bán sỉ cho thương lái đưa qua Trung Quốc mà còn vui lòng bán lẻ từng ký lô cho người có nhu cầu. 

Dưới chế độ cộng sản thị trường “định hướng,” dân nghèo ai mà vô bệnh viện cả công lẫn tư là coi như đưa đầu vô máy chém bay nhà cửa, ruộng vườn và có khi cả sinh mạng. Thế nên ra khu thuốc bắc chạy thuốc, cách còn nước còn tát là của người bệnh nan y hoặc bệnh mãn tính. 

Một giáo sư vật lý về hưu, ông được bệnh viện chẩn đoán là viêm gan siêu vi C. Ông cho biết. "Lương hưu của tôi không theo nổi tiền chích thuốc tây, nên nghe theo lời đồn mà ra đây mua thuốc nam. Chỉ có ba vị là chó đẻ răng cưa, nhân trần, móp gai, nấu uống thay nước lã mà thấy ăn được ngủ được, uống trường kỳ như vậy cầm cự được chừng nào hay chứng đấy, chớ nói hết bệnh thì chẳng mong, mình nghèo mà."

Chúng tôi thấy ông giáo sư cầm ba bịch cây thuốc bự, hỏi ông là hết bao nhiêu và uống được bao lâu. ông cười cười nói chỉ gần trăm ngàn bạc mà uống được cả tháng.

Không chỉ dân nhà nghèo, người hưu trí mới tìm đến các loại dược liệu thô để phòng bệnh hoặc chữa bệnh. Chúng tôi cũng có lúc ra khu thuốc bắc để đóng kiện xuất khẩu qua đường tàu biển dược liệu khô cho bà con bạn bè Việt kiều. Ngày nay, hễ trên mạng hoặc lời đồn về bất kỳ loại cây cỏ, bất kỳ xuất xứ nơi đâu, miễn là có công năng dược tính đều có thể tìm thấy ở đặc khu thuốc bắc Chợ Lớn.

Có lần một người bạn Việt kiều Úc nghe dân mạng đồn lá "đu đủ đực" trị hết bệnh ung thư... anh điện thoại về nhờ chúng tôi tìm. Chúng tôi kêu trời vì không biết lá đu đủ đực ở đâu mà kiếm cho anh, hơn nữa uống thuốc nam là phải uống dài ngày, có khi phải uống mấy ghe, mấy xe thuốc mới thấy công hiệu.

Sợ anh buồn, nên chúng tôi ra khu Hải Thượng Lãn Ông hỏi cầu may, nhưng ngay tiệm đầu tiên chúng tôi hỏi thì được chủ tiệm trả lời sốt sắng rằng. "Anh muốn mua mấy tấn cũng có. Tụi tui hô một tiếng là từ miền tây cho tới miền đông, dân gom lá đu đủ đực rần rần."

Đến  khu thuốc bắc Chợ Lớn hôm nay, khó tìm những tiệm thuốc kê toa bắt mạch với hình ảnh ông thầy Tàu đúng kiểu như ngày trước 1975. Cái độc quyền kinh doanh nghề thuốc của người Hoa đã không còn, thị phần này được dân kinh doanh dược liệu người Bắc, người Trung cạnh tranh quyết liệt.

Dù mặt trái của ngành kinh doanh dược liệu và thực phẩm chức năng ở đây đang được chính quyền thả nổi theo cách sống chết mặc bây, tiền thầy bỏ túi ; nhưng nơi đây vẫn là đầu nguồn cung cấp những dược liệu cần thiết cho nhu cầu của người dân. Mâu thuẫn đáng sợ ở đặc khu thuốc bắc chợ Lớn cũng chỉ là một góc điển hình đầy tệ nạn của cả hệ thống y tế. (PT)

Phùng Thức/Người Việt