Việt - Nhật cam kết tăng hợp tác an ninh biển

Loại tàu tuần duyên mà giới quan sát thời sự
tin rằng Nhật sẽ sớm cung cấp hàng loạt cho
Việt Nam. (Hình: Japan Daily Press)

Trung Quốc vừa lên tiếng cảnh cáo Nhật, khuyên quốc gia này nên đứng ngoài tranh chấp trên biển Đông sau khi ông Shinzo Abe, Thủ tướng Nhật bày tỏ sự lo ngại về sự kiện giàn khoan 981. 

Ông Hồng Lỗi, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, chỉ trích Thủ tướng Nhật “bỏ qua thực tế, làm xáo trộn những sự kiện”, lên án Nhật “có động cơ chính trị can thiệp vào tình hình ở biển Đông để phục vụ cho mục đích bí mật”. Đồng thời yêu cầu Nhật “có những hành động thực tế để bảo vệ hòa bình và ổn định trong khu vực”.

Thủ tướng Nhật vừa thỏa thuận gia tăng hợp tác về an ninh biển với Việt Nam trong cuộc gặp ông Vũ Đức Đam, Phó Thủ tướng CSVN, tại Tokyo hôm 22 tháng 5-2014. Ông Đam đến Tokyo để dự hội thảo về “Tương lai châu Á” lần thứ 20. Hãng tin Nikkei dẫn các nguồn thân cận với chính phủ Nhật, cho biết, thỏa thuận gia tăng hợp tác Việt – Nhật về an ninh biển giữa hai bên “do Trung Quốc càng ngày càng hung hăng trong các vùng biển lân cận”.

Ngoài ra, còn có tin là Fumio Kishida, Ngoại trưởng Nhật sẽ thăm Việt Nam vào cuối tháng 6 để thảo luận với ông Phạm Bình Minh, Phó Thủ tướng, kiêm Ngoại trưởng Việt Nam để bàn bạc việc thúc đẩy kế hoạch Nhật hỗ trợ tàu tuần tra bảo vệ biển Đông cho Việt Nam.

Hồi đầu tháng 5, sau khi xảy ra sự kiện Trung Quốc đưa giàn khoan HD981 vào khu vực quần đảo Hoàng Sa thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam để thăm dò dầu khí, ông Kishida đã từng nhận định, căng thẳng giữa Việt Nam và Trung Quốc trên biển Đông là do hành động đơn phương từ phía Trung Quốc. Trung Quốc phải giải thích về hành động đó đối với Việt Nam cũng như cộng đồng quốc tế.

Nhật đã và đang thực hiện một chuỗi các hoạt động để thắt chặt quan hệ với Việt Nam cũng như các quốc gia khác ở khu vực Đông Nam Á, nhằm đối phó với Trung Quốc. Hồi cuối năm ngoái, Nhật đã từng có cuộc gặp lãnh đạo các quốc gia khối ASEAN tại Tokyo. Trước nữa, thủ tướng đương nhiệm của Nhật đã đến thăm toàn bộ các quốc gia trong khối này.

Riêng với Việt Nam, hồi trung tuần tháng ba, ông Abe, Thủ tướng Nhật từng tuyên bố, Nhật sẽ sớm giúp Việt Nam phát triển năng lực cho lực lượng thực thi pháp luật trên biển, sẽ cung cấp tàu tuần tra biển.

Tuyên bố vừa kể được đưa ra sau cuộc gặp ông Trương Tấn Sang, Chủ tịch Nhà nước Việt Nam, tại Nhật. Kết thúc chuyến thăm Nhật ba ngày, từ 16 đến 19 tháng 3-2014, ông Sang và ông Abe cùng khẳng định, Việt – Nhật sẽ tiếp tục tăng cường hợp tác về an ninh hàng hải. Trong tuyên bố chung, cả hai kêu gọi phải bảo đảm và phải giữ vững tự do hàng không, tự do hàng hải trong các vùng biển đang có tranh chấp.

Lúc đó, những tuyên bố vừa kể đã được xem là nhắm vào Trung Quốc, quốc gia từng đơn phương ấn định vùng nhận dạng phòng không trên biển Hoa Đông, đòi Nhật, Nam Hàn, Đài Loan phải nộp trước kế hoạch bay và phải tuân theo hướng dẫn của không lưu Trung Quốc.

Tại Nhật, ông Sang không chỉ bày tỏ sự đồng tình với Nhật về việc duy trì, gìn giữ tự do hàng không, tự do hàng hải mà còn khẳng định mong muốn hợp tác với Nhật để phát triển kinh tế. Nhật sẽ là đối tác giúp xây dựng nhà máy điện hạt nhân thứ hai ở Ninh Thuận. Cùng với Nga, Nhật sẽ giúp đào tạo các kỹ sư và nhân viên kỹ thuật cho ngành điện nguyên tử của Việt Nam. Ông Sang nhấn mạnh, ông ta tin tưởng vào công nghệ của Nhật.

Ông Rajaram Panda, một người Ấn Độ, đang làm việc tại Đại học Reitaku, của Nhật, từng nói với BBC rằng, Nhật đẩy mạnh hợp tác với Ấn và ASEAN từ khi có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc và Nam Hàn. Trong quan hệ với khối ASEAN, Nhật xem Việt Nam và Philippines là hai quốc gia có quan điểm mạnh mẽ về các vấn đề khu vực. Cũng vì vậy, ông Abe – một người có tinh thần dân tộc, muốn tăng cường quan hệ với các đối tác có cùng suy nghĩ như Nhật.

Ông Panda tin rằng, khu vực châu Á đang có sự đồng thuận về “Trung Quốc là vấn đề’, vừa vì lối hành xử hung hăng, vừa vì Trung Quốc liên tục tăng chi tiêu quân sự. Thành ra đối mặt với thách thức từ Trung Quốc là trách nhiệm của phần còn lại ở châu Á trong đó có Nhật và Việt Nam. (G.Đ)