Bầu Kiên bị kết án 30 năm tù

Ông Nguyễn Đức Kiên, thường gọi là Bầu Kiên,
bị kết án 30 năm tù trong phiên xử sơ thẩm ở Hà Nội
ngày 9/6/2014. (Hình: AFP/Getty Images)

Ông Nguyễn Đức Kiên, thường được gọi là Bầu Kiên, một trong những người giầu nhất Việt Nam thời cộng sản mở cửa cải cách kinh tế, bị kết án 30 năm tù đối với 4 tội danh bị cáo buộc.

Trong buổi kết án hôm Thứ Hai 9/6/2014 tại Hà Nội, tòa án đã kết án như trên đối với ông Nguyễn Đức Kiên, 50 tuổi, với 4 tội danh gồm “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng, Trốn thuế và Kinh doanh trái phép”.

Đây là một trong những vụ án kinh tế nổi bật trong những năm gần đây tại Việt Nam mà giới bình luận thời sự tin rằng nó là hậu quả của các trò đấu đá trong hậu trường chính trị và thế lực “lợi ích nhóm” của nhà cầm quyền trung ương.

Ông Nguyễn Đức Kiên bị bắt giam ngày 21/8/2012, ít ngày sau thì tổng giám đốc ngân hàng Á Châu (ACB) Lý Xuân Hải bị bắt theo. Dư luận rúng động và các người có tiền gửi ngân hàng này và nhiều ngân hàng khác hốt hoảng rút tiền vì sợ mất trắng khi ngân hàng sụp đổ. Ngân hàng Nhà nước phải bơm hàng ngàn tỉ đồng, giúp các ngân hàng, đặc biệt là ACB, có đủ thanh khoản và trấn an dư luận rằng tiền của họ không mất, được bảo đảm.

Ông Kiên là một trong những cổ đông sáng lập ngân hàng ACB và từng ở trong hội đồng quản trị. Từ những chi tiết được bật mí sau khi ông Nguyễn Đức Kiên và hàng loạt những nhân vật đầu não của ACB bị bắt, người ta được thấy hệ thống ngân hàng thương mại và cả quốc doanh tràn đầy những khuất tất, nợ xấu, “sở hữu chéo”.

Theo cáo buộc thấy phổ biến trên báo, ông Nguyễn Đức Kiên bị cho là từ ngày 15/5/2007 đến ngày  3/8/2008, đã thông qua 6 công ty do ông làm chủ tịch HĐQT hoặc chủ tịch hội đồng thành viên để “tổ chức hoạt động kinh doanh cổ phần, cổ phiếu và kinh doanh vàng trái quy định với tổng số tiền gần 21,500 tỷ đồng”.

Thông qua một trong các công ty này, ông Kiên bị cáo buộc “trốn thuế hơn 25 tỷ đồng trong thương vụ kinh doanh giá vàng trên tài khoản ngoài lãnh thổ Việt Nam với ngân hàng ACB.” Ông còn bị truy tố về tội “lừa đảo bán 20 triệu cổ phần của Công ty thép Hoà Phát (đã thế chấp tại ngân hàng) cho Công ty TNHH Một thành viên thép Hoà Phát, chiếm đoạt 264 tỷ đồng.”

Một trong những tội trạng của ông đọc tại tòa nói ông Kiên còn cùng cựu tổng giám đốc ACB Lý Xuân Hải, 3 cựu phó chủ tịch HĐQT ngân hàng ACB là Lê Vũ Kỳ, Trịnh Kim Quang, Phạm Trung Cang, cựu phó tổng giám đốc Huỳnh Quang Tuấn “thống nhất uỷ thác cho các cá nhân gửi tiền tại các tổ chức tín dụng. Trong số này có 718 tỷ đồng vào Vietinbank và đã bị Huỳnh Thị Huyền Như (nguyên quyền Trưởng phòng giao dịch Điện Biên Phủ, Vietinbank Sài Gòn) chiếm đoạt.”

Ngoài ra, ông bị cho là “với hành vi thống nhất, ban hành chủ trương mua cổ phiếu trên thị trường chứng khoán, các viên chức chỉ huy cấp cao của ACB còn bị cáo buộc đã ra chủ trương đầu tư cổ phiếu ngân hàng ACB trái quy định của nhà nước, gây thiệt hại gần 688 tỷ đồng”.

Luật sư của ông Nguyễn Đức Kiên phản bác rằng ông không làm gì trái pháp luật trong khi ông bị “Hội đồng xét xử” cáo buộc “không thành khẩn khai báo nên cần có bản án nghiêm khắc”. Ngoài án tù, ông còn bị phạt 75 tỉ đồng (hay khoảng 3.6 triệu USD) về tội trốn thuế.

Ông Nguyễn Đức Kiên bị cho là “thông qua 6 công ty đã kinh doanh không đúng đăng ký hơn 21,400 tỷ đồng. Các công ty này không có giấy chứng nhận kinh doanh cổ phần, cổ phiếu, thực tế không có hoạt động kinh doanh gì khác ngoài lĩnh vực này. Điều đó cho thấy, mục đích lập các công ty trên Bầu Kiên chủ yếu kinh doanh cổ phần, cổ phiếu. Hành vi kinh doanh của bị cáo Kiên núp dưới hình thức mua cổ phần, cổ phiếu, thoả mãn đầy đủ dấu hiệu kinh doanh trái phép”.

Liên quan trong vụ án này một số nhân vật cầm đầu ngân hàng ACB bị các bản án nhẹ hơn vì chỉ bị quy cho tội “Cố ý làm trái”. Ông Lê Vũ Kỳ bị 5 năm tù. Ông Trịnh Kim Quang bị 4 năm tù. Ông Phạm Trung Cang bị 3 năm tù. Ông Lý Xuân Hải bị 8 năm tù. Và ông Huỳnh Quang Tuấn bị 2 năm tù.
Hai thuộc cấp của ông Nguyễn Đức Kiên bị truy tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản gồm Trần Ngọc Thanh bị 5 năm 6 tháng tù và bà Nguyễn Thị Hải Yến bị 5 năm tù.

Nhà cầm quyền Hà Nội từng cam kết cải cách hệ thống ngân hàng, giải quyết cái núi nợ xấu, thực hiện các nguyên tắc điều hành ngân hàng như thông lệ quốc tế, nhưng giới quan sát quốc tế nhiều lần kêu ca rằng các cải cách chỉ có tính cách nhỏ giọt, không đủ làm cho hệ thống ngân hàng tại Việt Nam trở nên minh bạch. (TN)