"Hội chứng Mở, Đường, Máu"

Hình minh họa

BS. Hồ Ngọc Minh

Trong nhiều bài viết y khoa, tôi đã sử dụng cụm từ khá “dễ thương”, đó là bệnh “Mỡ, Đường, Máu”, mà tôi đã học được từ bệnh nhân cũng như đọc thấy trên mạng. Cụm từ nầy nghe qua, có vẻ “tiếu lâm”, bao gồm ba chứng bệnh: cao huyết áp, tiểu đường, và cao mỡ cholesterol, tạm dịch nghĩa cho danh từ y khoa “Metabolic Syndrome”.

Tuy nhiên, theo ý kiến của tôi, định nghĩa của cụm từ “Mỡ, Đường Máu” thật ra cần phải “chỉnh” thêm một chút thì mới “chuẩn”, vì thật ra đây là một hội chứng bao gồm ba chứng bệnh, dính với nhau như ba bánh xe răng cưa, gây ra bởi sự lệch lạc về vấn đề tiêu hoá ẩm thực và biến đổi năng lượng của cơ thể. Sách báo y khoa Mỹ, dùng chữ “Metabolic Syndrome” là vậy.

Trong bài viết nầy chúng ta sẽ tìm hiểu tại sao có “Hội Chứng Mỡ, Đường Máu”, hội chứng bệnh nầy có thực sự “thương dễ” hay không, và chúng ta sẽ “chỉnh” như thế nào để sức khoẻ được “chuẩn”.

Mấu chốt của “Hội Chứng Mỡ, Đường Máu” khởi đi từ một trục bánh xe răng cưa... bạn đoán nhé, ĐƯỜNG, hay đúng ra, là bệnh tiểu đường.

Xin bạn đọc hãy kiên nhẫn cùng tôi đi ngược dòng lịch sử của nhân loại để “biết đâu là nguồn cội” của bệnh tiểu đường, nhé?

Khoảng trên 30 ngàn năm trước, có hai chủng loại người sống trên quả đất nầy, một là Homo Sapien (Người Có Tri Thức) và chủng loại khác là người Neanderthal. Hai chủng loại người nầy không giống nhau hoàn toàn, là hai giống người khác biệt, nhưng có thể lai giống với nhau. Sau đó, giống người Neanderthal thuần chủng bị tuyệt... chủng, nhưng, một số gene di truyền của họ vẫn được truyền đến ngày nay trong chúng ta, gọi là Người Hiện Đại (Modern Human). Nên nhớ là tuy là khác màu da, nhưng tất cả “Người Hiện Đại” thời nay đều cùng là một giống người duy nhất.

Tại sao tôi lại nói chuyện lòng vòng như vậy? Một trong những lý do mà người Neanderthal bị tuyệt chủng là vì gene di truyền của họ có nhiều chứng bệnh, một trong những bệnh đó là bệnh... tiểu đường! 30 ngàn năm trước, thử hỏi, làm gì có thuốc trị bệnh tiểu đường? Nghiên cứu cũng cho thấy, so với những sắc dân khác, người Á Châu, mang nhiều gene di truyền từ giống người Neanderthal hơn. Vì thế, tỉ số bị bệnh tiểu đường trong người Á Châu cao hơn. Điều nầy cũng đúng cho người Mỹ Da Đỏ và người Nam Mỹ, vì họ có gốc từ Châu Á, di cư qua eo biển Bering đến Mỹ Châu, nhiều ngàn năm trước.

Lý do gây ra bệnh tiểu đường chính là hiện tượng “vô cảm với chất Insulin”, hay còn gọi là “Insulin Insensitivity”, một phần chi phối bởi gene di truyền gây ra bệnh tiểu đường, phần khác do cao tuổi và tăng cân trên mức trung bình. Ước tính trên 60% người “cao tuổi”, không sớm thì muộn đều bị bệnh tiểu đường, cũng như bị “Hội Chứng bệnh Mỡ, Đường Máu”. Và, dường như, do ảnh hưởng của chế độ ẩm thực, cũng như nếp sống “xã hội văn minh” thời nay, độ tuổi bị ba chứng bệnh này ngày càng trẻ hơn!

Câu hỏi kế tiếp, tại sao hiện tượng “vô cảm với chất Insulin” lại gây ra “Hội Chứng Mỡ, Đường, Máu”?

Từ 60 đến 80% thức ăn của chúng ta hằng ngày đến từ tinh bột hoặc là đường nguyên chất, gọi là carbohydrates. Tất cả các loại thức ăn nầy khi vào máu đều được cắt nhỏ thành những phân tử... đường để... nuôi các tế bào trong cơ thể. Để cho đường được thấm vào trong các tế bào, lá pancreas sẽ sản xuất ra chất insulin. Đường càng nhiều, chất insulin tiết càng cao. Trong trường hợp những người bị “Vô Cảm với Insulin”, chất insulin tiết ra càng cao hơn nữa. Khi insulin cao, sẽ tích cực biến đường thặng dư thành mỡ đặc tích luỹ ở vòng bụng, cũng như mỡ lỏng cholesterol, trôi lềnh bềnh trong máu. Như thế bạn đã thấy cái vòng lẩn quẩn chưa? Càng bị “Vô Cảm với Insulin” càng dễ tăng mỡ, càng tăng mỡ thì lại càng bị “vô cảm với Insulin” và cuối cùng đi đến “Hội Chứng Mỡ Đường, Máu”!

Rất nhiều người bị “vô cảm với Insulin” mà không biết. Tình trạng “vô cảm với Insulin” gây ra chứng “tiền tiểu đường” (pre-diabetes) và cuối cùng là bệnh tiểu đường thật sự, khi, mà cơ thể... “oải” không đủ cung ứng kịp cho đầy đủ lượng insulin đòi hỏi. Theo thống kê, ở Mỹ, hiện tại có trên 29 triệu người bị bệnh tiểu đường và 86 triệu người bị chứng “tiền tiểu đường”, mà 90% không hề biết mình bị bệnh. Trong số những người bị “tiền tiểu đường”, 30% cuối cùng sẽ bị bệnh tiểu đường thật thụ. Khả năng tử vong vì bệnh tiểu đường tăng gấp rưỡi so với người không bị bệnh. Bệnh tiểu đường móc nối với “Hội Chứng Mỡ, Đường, Máu’ làm người bệnh bị bệnh tim mạch như truỵ tim, tai biến não, hư thận và mù loà. Không những thế người Mỹ gốc Á Châu, cũng như người Mỹ gốc La Tinh có tỉ số bị bệnh tiểu đường cũng như “Hội Chứng Mỡ, Đường, Máu” cao hơn so với các sắc dân khác.

Để biết mình có bị “tiền tiểu đường” hay không, bạn cần nhờ bác sĩ gia đình cho thử một thử nghiệm máu gọi là “Hemoglobin A1C”. Bạn còn nhớ tôi có đề cập đến hiện tượng hồng huyết cầu bị ngâm trong máu thừa đường như người ta làm mứt tắc không? Thử nghiệm “Hemoglobin A1C” cho biết chất Hemoglobin cấu tạo nên tế bào máu của bạn có bị ngâm đường trong máu suốt 3 tháng trước hay không.

Để “chỉnh” lượng đường cũng như lượng insulin trong máu được “chuẩn”, bạn cần phải giảm cân, ăn uống đúng cách, bớt đường và tinh bột, và tăng cường vận động. Giảm cân và tăng cường vận động sẽ giảm bớt hiện tượng “vô cảm với Insulin” và giảm nguy cơ bị “Mỡ, Đường, Máu”.

Thật ra, stress cũng làm tăng đường trong máu dưới ảnh hưởng của hormone cortosol tiết ra khi chúng ta bị... stress. Vì thế, stress cũng là lý do làm tăng nguy cơ bị “Mỡ Đường, Máu”. Vì thể bạn cũng cần biết sống làm sao cho bớt stress.

Rất tiếc, là hậu duệ của người Neanderthal, bạn không thể nào chối bỏ những gene di truyền xấu, nhưng bạn có thể chủ động để giảm bớt nguy cơ bị “Mỡ, Đường, Máu”.

BS. Hồ Ngọc Minh