Lão hóa đe dọa tương lai kinh tế Việt Nam

Người già vất vả kiếm sống. Việt Nam vẫn chưa có
chính sách an sinh xã hội để nâng đỡ người già
trong khi tỉ lệ dân số già hóa đứng đầu thế giới.
(Hình: Sống Mới)

Ngoài các yếu tố: nợ nần nhiều, lượng ngoại tệ dự trữ giảm, lệ thuộc lớn vào đầu tư của ngoại quốc, tương lai kinh tế Việt Nam còn đối diện với nguy cơ dân số già nhanh.

Tại một cuộc hội thảo về kinh tế Việt Nam do Phòng Thương Mại Canada tổ chức ở Sài Gòn, bà Victoria Kwakwa, giám đốc chi nhánh Việt Nam của Ngân Hàng Thế Giới (WTO), cảnh báo, Việt Nam hiện là quốc gia dẫn đầu về mức độ dân số già hóa nhanh nhất.

Theo một nghiên cứu của WTO, trong 15 năm nữa, tỉ lệ người trên 65 tuổi ở Việt Nam sẽ tăng từ 7% đến 14%.

Trước nay, nhân công giá rẻ vẫn là động lực chính của hoạt động sản xuất - kinh doanh tại Việt Nam. Ðây là yếu tố khiến Việt Nam trở thành quốc gia duy nhất trong khu vực Ðông Nam Á có tỉ lệ tăng trưởng trong năm 2015 cao hơn năm 2014. Tuy nhiên theo bà Kwakwa bảo rằng, mọi người sẽ thấy sự tăng trưởng của lực lượng lao động tại Việt Nam chậm lại rồi co rút và điều này sẽ tạo ra những đòi hỏi rất lớn đối với năng suất lao động.

Giám đốc chi nhánh Việt Nam của WTO khẳng định, tỷ lệ lão hóa của dân số cao, lực lượng lao động già nhanh sẽ đe dọa sự tăng trưởng và làm cho danh sách các thách thức của kinh tế Việt Nam dài hơn, việc hoạch định chính sách phát triển khó khăn hơn.

Thật ra, Việt Nam đã được cảnh báo từ lâu về các nguy cơ từ dân số, sẽ ảnh hưởng trầm trọng đến phát triển nhưng chính quyền Việt Nam vẫn chưa có hành động nào để đối phó.

Chẳng hạn hồi cuối năm 2014, tại một hội nghị bàn về những vấn đề có liên quan đến dân số Việt Nam, ở Hà Nội, các chuyên gia, đến năm 2050, do mất cân bằng nghiêm trọng về giới tính, khoảng 2.3 đến 4.3 triệu đàn ông Việt Nam sẽ không thể tìm được vợ.

Hôm 17 tháng 12, ông Arthur Erken, đại diện của Quỹ Dân Số Liên Hiệp Quốc, cảnh báo rằng, Việt Nam cần sớm có những chính sách thích hợp trong các lĩnh vực giáo dục, lao động và an sinh xã hội. Trong thập niên vừa qua, các chuyên gia trong và ngoài Việt Nam liên tục cảnh báo về việc Việt Nam đang đối diện với nhiều vấn đề nghiêm trọng liên quan tới dân số.

Ví dụ hồi giữa năm 2008, Quỹ Dân Số Liên Hiệp Quốc (UNFPA) đã từng cảnh báo về nguy cơ mất cân bằng lớn về giới tính tại Việt Nam. Nếu không có giải pháp đối phó, đến năm 2050, khoảng 2.3 đến 4.3 triệu đàn ông Việt Nam sẽ không thể tìm được vợ. Tuy nhiên tại Việt Nam, tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh liên tục tăng đáng ngại và đã đến mức 120 bé trai/100 bé gái bất kể tình trạng đó sẽ làm lệch cấu trúc dân số của Việt Nam và gây tác hại nghiêm trọng tới sự phát triển bền vững của Việt Nam.

Các chuyên gia đã từng khuyến cáo Việt Nam đừng để rơi vào tình trạng giống Trung Quốc cách nay vài thập niên, khiến Trung Quốc đang phải gánh chịu hậu quả về chính sách hạn chế sinh đẻ. Chẳng hạn do thiếu phụ nữ, đàn ông không có vợ đã trở thành vấn nạn rất nghiêm trọng ở Trung Quốc. Những ngôi làng thiếu phụ nữ với đa số là đàn ông nghèo, ít học trở thành nôi cho đủ loại tội phạm tình dục và nạn mua bán phụ nữ phát triển. Chưa kể, thiếu phụ nữ dẫn đến thiếu trẻ em, dân số già cỗi và đạo đức suy đồi. Chưa kể khi thế hệ “con trai một” ở Trung Quốc trưởng thành, Trung Quốc phải đương đầu với một vấn nạn khác thường được gọi là “hội chứng con một.” Các cậu con cưng, trưởng thành trong một môi trường mà ở đó chúng không được khuyến khích để chia sẻ và chung sống với người khác, không biết tự lập và thiếu ý thức trách nhiệm, sẽ đẩy lùi sự phát triển chung của cả xã hội.

Ngoài mất cân bằng giới tính, Việt Nam còn đối diện với nhiều vấn nạn khác liên quan đến dân số.

Năm 2013, khi dân số Việt Nam xấp xỉ 90 triệu, UNFPA phối hợp với Bộ Y Tế Việt Nam thực hiện một cuộc khảo sát, theo đó, tới năm 2050, người già sẽ chiếm 1/5 dân số Việt Nam. Ðó cũng là lý do các tổ chức quốc tế về dân số và lao động liên tục đưa ra nhiều cảnh báo về tốc độ già hóa nhanh khác thường của dân số Việt Nam.

Theo UNFPA, dân số già hóa sẽ đặt ra những thách thức lớn, trong đó có vấn đề thu nhập không được bảo đảm, an sinh xã hội chưa đầy đủ, năng lực hạn chế của hệ thống y tế... Ðặc biệt, tại Việt Nam, thu nhập của người lớn tuổi thường thấp và không ổn định, có 17% người lớn tuổi thuộc diện nghèo. Tổ chức Lao Ðộng Quốc Tế khuyến cáo, với tốc độ dân số già hóa nhanh như vậy, nếu không sửa đổi chính sách hưu trí, Quỹ Bảo Hiểm Xã Hội của Việt Nam sẽ cạn tiền vào năm 2034.

Ngoài dân số già hóa, kết quả một số cuộc khảo sát về dinh dưỡng cho thấy Việt Nam sẽ phải mang một gánh nặng kép. Việt Nam vẫn là một trong 16 quốc gia có tỷ lệ suy dinh dưỡng cao nhất thế giới. Cũng vì vậy, so với nhiều sắc dân khác, người Việt vừa thấp hơn về chiều cao, vừa nhẹ hơn về cân nặng.

Chiều cao trung bình của đàn ông Việt Nam là 163 cm và chiều cao trung bình của phụ nữ Việt Nam là 153 cm. Tính ra chiều cao của đàn ông Việt Nam thấp hơn chuẩn của Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) là 13 cm và phụ nữ Việt Nam thấp hơn chuẩn của WHO gần 11 cm. 
G.Ð Người Việt