Nhạc sĩ Tuấn Khanh
Con cá - tội phạm
Trong phút chốc, con cá ở Việt Nam trở thành một hình tượng mang tính
cấm kỵ. Từ cuối tháng 4, khi khu công nghiệp luyện thép Formosa, Hà
Tĩnh, đầu độc biển Việt Nam và quan chức các cấp của chính phủ bày tỏ
một thái độ che đậy đến kỳ cùng, con cá bỗng nhiên trở nên là một thứ dễ
khích động cảm giác của người dân. Vì vậy, trong danh sách của muôn vàn
thứ khác bị điểm danh, con cá bị chụp ảnh, lăn tay và đánh số như một
tội phạm mới mẻ.
Trong tạp chí Đẹp số tháng 6/2016, diễn viên Hứa Vĩ Văn được mời chụp
ảnh với chiếc áo có hình con cá. Thế nhưng sự tinh ý trước thời cuộc
của những người kiểm duyệt, họ đã biến con cá thành con ốc. Dĩ nhiên, lý
do ngụy trá ấy là “cho đỡ phần nhạy cảm”.
Sự kiện này làm tôi nhớ lại xiết bao, hơn 10 năm làm báo của mình
trong hệ thống truyền thông nhà nước, mà cách kiểm duyệt – hay nói đúng
hơn là sự sợ hãi dẫn đến điểm trung thành hèn hạ của rất nhiều người có
chức vụ, khiến đời sống luôn trở thành những diễn tiến thô bỉ qua lưỡi
hái kiểm duyệt.
Nhà thơ lừng danh người Nga Yevgeny Yevtushenko, từng cay đắng nói
rằng “Khi sự thật bị thay bằng im lặng, sự im lặng đó chính là lừa dối”
(When truth is replaced by silence, the silence is a lie). Dù là một tài
năng vượt bậc của nước Nga thời Cộng sản, nhưng kể từ khi có ý kiến
minh bạch về cuộc đời, về bạn bè mình, ông bị trục xuất khỏi Viện văn
học Liên bang Xô Viết vì tư tưởng “chủ nghĩa cá nhân” vào năm 1956.
Trong khoảng thời gian từ 1963 đến 1965, Yevtushenko bị cấm xuất cảnh vì
dám mở lời khen ngợi Boris Pasternak, cũng như vì quan điểm chính trị
của ông. Tên ông cũng bị đục khỏi báo chí Nga Sô, kiểm duyệt không khác
gì những con cá vô danh của Việt Nam.
Quả thật, khi người ta im lặng, hay sự im lặng được diễn đạt bằng
cách nói vòng vo, hăm dọa… đó cũng chính là dấu hiệu của sự lừa dối.
Cũng như những lời cấm kỵ về nhiều thứ mà trước nay không hề có văn
bản chính thức nào, con cá Việt Nam trở thành tội phạm. Mọi ngày trong
thành phố, những ai mặc những chiếc áo có hình cá, vẽ lên mặt một con cá
hoặc diễn đạt một hình thức nào đó, có khái niệm cá, đều bị các thành
phần an ninh chìm, lực lượng áo xanh, áo cứt ngựa nhìn ngó như kẻ thù.
Không ít những người trong đó bị bắt giữ, đánh đập, ép nhận tội nào đó
vu vơ cho thích hợp hoàn cảnh.
 |
| An ninh ngăn chặn người biểu tình vì môi trường tại Sài Gòn vào ngày 8 tháng 5 năm 2016. RFA VIDEO |
Chủ nghĩa dân tộc
Năm 2014, trong tình hình giàn khoan HD-981 của Trung Quốc kéo đặt
gần đảo Tri Tôn thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, bà T., một người
tôi quen, cho in một loạt áo thun có in chữ Hoàng Sa - Trường Sa - Việt
Nam để kêu gọi sự quan tâm của mọi người. Công an văn hóa đã đến gặp và
yêu cầu bà nếu đã lỡ in rồi, thì không được phát tán rộng rãi nữa. Hôm
sau, Anh H., một người làm việc trong báo Sài Gòn Tiếp Thị (cũ), vui
mừng mặc chiếc áo đó đi làm. Vừa đi được một đoạn, anh bị 2 thanh niên
to khỏe, ép xe chặn lại giữa đường và buộc phải cởi chiếc áo đó ra.
Giằng co được một lúc, anh H. sợ trễ giờ làm nên phải quay về thay chiếc
áo khác.
Một chương trình ca nhạc được dự định tổ chức để gom quỹ cho các gia
đình các liệt sĩ Gạc Ma, với các bài hát đã cố làm nhạt nhẽo, bởi chỉ
hát loanh quanh về biển, cũng bị người phụ trách kiểm duyệt ở Sở Văn hóa
Thông tin Sài Gòn là Võ Trọng Nam từ chối, với lý do “nhạy cảm lắm”.
Trong suốt 74 ngày giàn khoan HD-981 ngạo nghễ trụ trên biển, những
người tức giận với cách ngang ngược của Trung Quốc đã xuống đường phản
đối. Kết quả là họ bị bắt, bị đánh, bị công an đến nhà sách nhiễu, triệu
tập… với mục đích để làm giảm sự nhạy cảm – mà cần hiểu ở đây là nhạy
cảm phiền lòng cho Bắc Kinh.
Trớ trêu thay, lòng yêu nước, chủ nghĩa dân tộc lại phải nhận những
lằn roi. Trong lịch sử Việt Nam, đi qua mọi thời kỳ, việc vẫn tồn tại
được quốc gia hình chữ S bên bờ Thái Bình Dương suốt hàng ngàn năm dù vô
vàn lần bị xâm lược từ nhiều phía, cũng chỉ bởi người Việt có được một
tài sản trân quý vô giá, đó là chủ nghĩa dân tộc. Thật đau lòng khi hôm
nay, mỗi ngày lại nhìn thấy lòng yêu nước, con người với chủ nghĩa dân
tộc sôi sục từ ngàn năm trước truyền lại, vẫn không từ nan để dấn thân,
mỗi ngày lại nhận những lằn roi càng nặng nề thú tính hơn.
Chủ nghĩa dân tộc là hành trang không ai bị bắt phải mang vác. Nhưng
nếu là người của một quốc gia, nếu không có chủ nghĩa dân tộc chảy trong
dòng máu, ắt phận người chỉ là kẻ ăn bám, trục lợi, vong bản hoặc lưu
cư cho một âm mưu. Đâu ai buộc Hoàng Hoa Thám, Phan Đình Phùng, Nguyễn
Thái Học… phải chọn hy sinh thân mình vì những người không quen biết, vì
những bờ cõi của tổ quốc mà họ chưa hề đặt chân đến. Thậm chí, Trương
Công Định còn quyết liệt tuyên bố vào năm 1862, về một chế độ đã chấp
nhận đầu hàng và thuận làm kẻ dưới của ngoại bang, rằng “Triều đình
không nhìn nhận chúng ta, nhưng chúng ta cứ bảo vệ Tổ quốc chúng ta.”
Chủ nghĩa dân tộc cuộn trào trong dòng máu, khiến mỗi con người chỉ
cần biết yêu cuộc sống và đất nước này thôi, cũng đã lẫm liệt, vượt lên
mọi thứ quan lại với bổng lộc và những lời xảo trá.
Tháng 4/2016, tôi có nhận lời thiết kế một chiếc áo thun, giúp cho
một phong trào kêu gọi ý thức tiết kiệm nước ở nông thôn miền Tây. Áo sẽ
phát cho nhiều sinh viên tham gia mặc trong ngày vận động về bảo vệ
nguồn nước trong tình trạng hạn, mặn. Bản logo thiết kế in áo, tôi viết
khẩu hiệu “Giữ nước như người miền Tây”, sau khi đưa đi cho ban giám đốc
một trường đại học duyệt, đã bị đổi lại vô cùng đơn điệu là “Hãy tiết
kiệm nước”. Khi dò hỏi, tôi ngẩn người khi biết được một vị trí thức, có
chức có quyền, nói rằng “nghe giữ nước có vẻ nhạy cảm quá”.
Từ Hoàng Sa, Trường Sa rồi đến con cá, đến nguồn nước… những gì của
quê hương này cứ như đang tuột dần ra khỏi bàn tay nắm tuyệt vọng của ý
thức dân tộc. Hôm nay, đến “giữ nước” mà đã là nỗi sợ hãi của người có
học thuộc chính quyền, thì mai sau, dân tộc này sẽ về đâu?
Đàn áp
Tháng 5/2016, tôi nhìn thấy trên mạng xã hội, những thanh niên khỏe
mạnh được chính quyền nuôi dạy, bịt mặt, giấu mình trong đám đông và
xông vào đánh đập dã man những người biểu tình, chỉ vì họ đòi minh bạch
một môi trường sống của những người cách xa họ cả ngàn cây số. Những
người bịt mặt đó, nghiến răng, hét vào bộ đàm “ĐM, đập chết mẹ tụi nó”.
“ĐM, đập chết mẹ tụi nó.” Mẹ của ai? Mẹ của những người yêu nước? Mẹ
của những người đã thề không phản bội quê hương này cần phải bị đập
chết?
Trong các lý luận về sự hình thành các nhà nước. Chủ nghĩa dân tộc là
đối trọng gay gắt với chủ nghĩa cộng sản mà Karl Marx đề ra. Bản chất
của thuyết Karl Marx là dựng một nhà nước từ sự phân hóa giai cấp và cai
trị, không cần phân biệt gì khác. Còn Chủ nghĩa dân tộc dựa trên tinh
thần quốc gia và giống nòi để hình thành nhà nước phục vụ. Hôm nay,
những lằn roi đang giáng xuống ở Việt Nam, có phải là chỉ dấu của sự
xung đột đến hồi khốc liệt giữa Chủ nghĩa cộng sản và Chủ nghĩa dân tộc?
Có thể những thanh niên yêu nước xuống đường hôm qua và hôm nay rồi
cũng sẽ chết một ngày nào đó trong cuộc sống rất đỗi phù du này. Nhưng
trước họ, những người mẹ miền Trung cũng mòn mỏi chết với bờ biển đầy
chất độc ngoại bang. Cá giẫy chết. Người thoi thóp. Những lằn roi hận
thù tự dàn dựng vào cá-vào đảo-vào biên giới-vào ý thức-vào người cứ
quất vào lịch sử đất nước này, có phải là những cú tát như cơ hội để
người người cùng sực tỉnh, rằng, nếu không có ý thức về đất nước, tổ
tiên, dân tộc, như những con cá vô danh vô định, mai này rồi chúng ta sẽ
trôi dạt về đâu?
Nhạc sĩ Tuấn Khanh
0 nhận xét:
Đăng nhận xét